Etyczna i odpowiedzialna AI bez manipulacji

26 Sie 2025 • 7 min

Dark patterns w subskrypcjach - przypadek Netflixa i nauki behawioralne

Przypadek „podwyżki na autopilocie” to doskonały przykład, jak prawo konsumenckie i nauki behawioralne spotykają się na polu praktyki biznesowej. Wykorzystywanie status quo bias i inercji jako narzędzi do generowania zysków bez zgody konsumenta mieści się w katalogu dark patterns. Organizacje, które chcą budować trwałą przewagę konkurencyjną, powinny projektować doświadczenia oparte na transparentności, aktywnej zgodzie i szacunku do wyborów użytkowników.

19 Sie 2025 • 6 min

AI a ludzkie zachowanie

AI potrafi przewidywać wiele aspektów naszego zachowania, czasem lepiej niż tradycyjne teorie psychologiczne. Jednak człowieka nie da się w pełni sprowadzić do algorytmu. Nasza zdolność do adaptacji, kreatywność, ciekawość i nieprzewidywalność sprawiają, że zawsze będziemy czymś więcej niż tylko schematem danych.

12 Sie 2025 • 10 min

Agenci AI i DFA - Prawo dla ludzi i… maszyn

Prawo konsumenckie UE nie jest dziś gotowe na nadejście agentowej AI. Ten rozwój będzie szybki i głęboki, a jeśli chcemy, by prawo nadążało, musimy je dostosować już teraz. W przeciwnym razie, gdy agenci AI staną się codziennością, zostaniemy z przepisami pisanymi pod realia, które dawno minęły.

05 Sie 2025 • 8 min

Jak projektować interfejsy XAI, żeby ludzie naprawdę z nich korzystali? - XUI

Jeśli chcemy, żeby AI była naprawdę użyteczna musi potrafić dobrze się z nami komunikować. A to właśnie robi dobrze zaprojektowany interfejs.

30 Lip 2025 • 8 min

Ciemne wzorce (dark patterns) na Booking.com: Mechanizmy manipulacji oraz prawne konsekwencje

Sprawa Booking.com pokazuje, że stosowanie ciemnych wzorców w cyfrowych usługach nie tylko szkodzi konsumentom, lecz staje się coraz częściej obiektem drobiazgowych analiz regulatorów i organizacji branżowych.

21 Lip 2025 • 8 min

Projektowanie czy manipulacja? Czas na cyfrową uczciwość w świecie AI

W świecie, gdzie każdy klik, przewinięcie i zawahanie może być zapisane, zanalizowane i wykorzystane – rozumienie ludzkich zachowań (behavioral insight) staje się nie luksusem, a koniecznością. Ustawy takie jak Digital Fairness Act nie tylko porządkują zasady gry one przypominają, że technologia ma służyć człowiekowi, a nie go omijać, wyprzedzać czy wykorzystywać. Nie chodzi tylko o interfejsy, subskrypcje czy bannery cookie. Chodzi o nasze zdrowie psychiczne, czas, uwagę, decyzje i o dzieci, które coraz częściej są pierwszymi użytkownikami platform, a ostatnimi, których ktoś realnie chroni. W świecie AI, personalizacji i cyfrowego przywiązania projektanci, marketerzy i firmy mają coraz większą moc. A tam, gdzie jest moc – musi być też odpowiedzialność. Behavioral insight może pomóc projektować rozwiązania, które wspierają zamiast wciągać, tłumaczą zamiast manipulować i chronią zamiast testować granice użytkownika. Jeśli mamy budować cyfrowe środowisko zaufania to musimy zacząć od podstaw: uczciwego języka, transparentnych interfejsów, prostych wyborów i szacunku dla ludzkiej podatności. Bo to, co dziś nazywamy „ciemnymi wzorcami”, jutro może stać się systemową normą, jeśli na to pozwolimy.

17 Lip 2025 • 8 min

Dark Patterns + AI = Wykorzystywanie ekonomii behawioralnej i nadchodzące regulacje prawne

Era niekontrolowanego stosowania ciemnych wzorców dobiega końca. Firmy, które postawią na podejście zorientowane na klienta i dobro użytkownika, nie tylko przygotują się na nieuchronną zmianę regulacyjną, ale też zbudują długofalowe zaufanie i lojalność.

01 Lip 2025 • 8 min

Wzorce manipulacyjne oparte na AI: rosnące zagrożenie dla autonomii użytkownika

Postęp technologii AI wyprzedza tempo tworzenia przepisów prawa. Potrzebujemy proaktywnych i elastycznych regulacji, wspieranych przez edukację, odpowiedzialne projektowanie i skuteczny nadzór. Tylko wtedy możliwe będzie zapewnienie, że prawa i autonomia człowieka będą nienaruszalne w cyfrowej przyszłości – z uwzględnieniem nie tylko „znanych zagrożeń”, ale również „nieznanych nieznanych”, jakie przyniesie dalszy rozwój AI.

10 Cze 2025 • 8 min

Niewidzialna ręka, czyli jak cyfrowa perswazja kształtuje nasz świat online

Internet to prawdziwa arena perswazji, gdzie emocjonalne treści, „ciemne wzorce” i ukryte manipulacje (jak astroturfing czy meta-szturchańce) są na porządku dziennym. Im więcej o tym wiemy, tym łatwiej będzie nam się obronić – bo technologia nie przestaje rozwijać coraz bardziej wyrafinowanych sposobów wpływania na nas w sieci.

27 Maj 2025 • 6 min

Behavioral design i etyka w służbie Explainable AI

Rozwój Explainable AI to nie tylko kwestia technologiczna, ale przede wszystkim strategiczna i społeczna. Organizacje, które chcą budować zaufanie do rozwiązań opartych na AI, muszą projektować wyjaśnienia jako integralną część doświadczenia użytkownika – przejrzyste, adekwatne i etycznie uzasadnione.

20 Maj 2025 • 8 min

Jak budować zaufanie do chatbotów AI?

Chatbot może być szybki i skuteczny, ale jeśli użytkownik mu nie ufa - nie będzie używany. Dlatego warto sięgnąć po wiedzę z psychologii, badań użytkowników i etyki technologicznej. Bo AI może być narzędziem, które nie tylko pomaga... ale też buduje dobre relacje.

13 Maj 2025 • 10 min

Myśl jak człowiek, działaj jak maszyna - połączenie wiedzy behawioralnej - “Fast and Slow” z AI

W systemach AI wspomagających decyzje nie projektujemy wyłącznie algorytmu czy interfejsu – projektujemy relację między człowiekiem a sztuczną inteligencją. To relacja, która musi opierać się na zrozumieniu, przejrzystości i możliwości kontroli, a nie na ślepej wierze w technologię.

06 Maj 2025 • 7 min

Jak sztuczna inteligencja wzmacnia nasze uprzedzenia

Badania jasno pokazują: stronnicze algorytmy sztucznej inteligencji nie tylko same popełniają błędne osądy, ale także mogą wzmacniać te błędy u ludzi. To tworzy niepokojącą pętlę sprzężenia zwrotnego. Dlatego tak ważne jest, by zwiększać świadomość użytkowników na temat ryzyk związanych z AI oraz rozwijać systemy, które są nie tylko skuteczne, ale i etyczne oraz przejrzyste.

29 Kwi 2025 • 5 min

Zaufanie w relacji człowiek - AI. Dlaczego przewidywalność i niezawodność są kluczowe?

Budowanie zaufania w relacji człowiek - AI to proces wielowymiarowy, który wymaga uwzględnienia zarówno cech technologii, jak i indywidualnych doświadczeń i percepcji użytkownika. Przewidywalność i niezawodność to fundamenty, na których powinna opierać się konstrukcja agentów AI - zwłaszcza w środowiskach wymagających współpracy w czasie rzeczywistym. W przyszłości, w której technologia i człowiek będą coraz ściślej współpracować, to właśnie jakość tej relacji - mierzona nie tylko efektywnością, ale także zaufaniem i komfortem użytkownika, będzie decydować o sukcesie automatyzacji.

15 Kwi 2025 • 7 min

“Szum” w systemach AI. Czego uczą nas Kahneman i psychologia?

Psychologia i AI to nie dwa odrębne światy. To dyscypliny, które wzajemnie się przenikają i wzmacniają. Dzięki Kahnemanowi i jego współpracownikom rozumiemy, że wyjaśnienia mogą być złudne, a szum może być równie groźny jak stronniczość. To lekcje nie tylko dla projektantów AI, ale dla wszystkich, którzy korzystają z tych technologii - od lekarzy, przez sędziów, po liderów biznesu. Budując AI, musimy nie tylko rozwijać algorytmy, ale też zrozumieć ludzkie ograniczenia. Tylko wtedy stworzymy systemy, które będą nie tylko inteligentne, ale też odpowiedzialne, spójne i godne zaufania.

08 Kwi 2025 • 6 min

Intelligent Augmentation i ekonomia behawioralna, czyli jak tworzyć produkty AI dla ludzi

Przy współpracy ludzi z maszynami to nie efektywność, ale zrozumiałość i wsparcie poznawcze staną się prawdziwym wyróżnikiem odpowiedzialnych systemów AI.

01 Kwi 2025 • 5 min

Jak projektować skuteczne i etyczne chatboty dzięki ekonomii behawioralnej?

Dobry chatbot to nie tylko algorytm. To projekt, który łączy zrozumienie zachowań ludzi, odpowiedzialność technologiczną i empatię projektową. Ekonomia behawioralna daje narzędzia, by zrozumieć, dlaczego ludzie zachowują się tak, a nie inaczej, a etyka – ramy, by nie przekroczyć granicy między „pomocą” a „manipulacją”. Projektując chatboty w oparciu o te zasady, nie tylko zwiększysz skuteczność rozwiązania - zbudujesz coś znacznie cenniejszego: zaufanie użytkownika.

25 Mar 2025 • 10 min

Jak budować zaufanie w systemach AI? Wyzwanie projektowe i etyczne

Kalibracja zaufania to proces, który nie kończy się w momencie wdrożenia systemu. To ciągły cykl projektowania, testowania, uczenia się i modyfikowania. W systemach AI wspomagających decyzje nie projektujemy wyłącznie algorytmu czy interfejsu – projektujemy relację między człowiekiem a sztuczną inteligencją. To relacja, która musi opierać się na zrozumieniu, przejrzystości i możliwości kontroli, a nie na ślepej wierze w technologię.

18 Mar 2025 • 5 min

BASIC framework - Przewodnik po stosowaniu Behavioural Insights

BASIC Toolkit to narzędzie, które umożliwia skuteczne projektowanie i wdrażanie interwencji opartych na Behavioural Insights. Dzięki metodologii BASIC można systematycznie analizować problemy, identyfikować kluczowe zachowania i opracowywać strategie, które nie tylko poprawiają wyniki polityki publicznej, ale także są zgodne z zasadami etyki i przejrzystości.

04 Mar 2025 • 10 min

Human in the loop, czyli jak AI i ludzie mogą współpracować dla lepszych wyników

Kluczem jest stworzenie takich systemów, które są zarówno inteligentne, jak i dostosowane do ludzkich potrzeb, pozwalając na lepszą współpracę między człowiekiem a sztuczną inteligencją.

25 Lut 2025 • 10 min

Podstępny wpływ dark patterns na prywatność konsumentów

Dark patterns stanowią powszechny i podstępny problem, który narusza autonomię konsumentów i ich prywatność. Pomimo wzrastającej świadomości oraz regulacji, nadal skutecznie wpływają na wybory użytkowników.

18 Lut 2025 • 7 min

Kauzalność i wyjaśnialność w patologii cyfrowej: Interaktywne interfejsy AI

W przyszłości rozwój interaktywnych interfejsów AI stanie się kluczowym elementem wspierającym pracę, umożliwiając płynną integrację ludzkiej wiedzy z analizą danych opartą na sztucznej inteligencji w przejrzysty i efektywny sposób.

11 Lut 2025 • 5 min

Manipulacja w kontekście Artykułu 5 AI Act – Luka w regulacjach czy celowe niedopowiedzenie?

Jeśli regulacje mają nadążać za rzeczywistością AI, muszą uwzględniać nie tylko tradycyjne pojęcia manipulacji, ale także nowoczesne mechanizmy wpływu behawioralnego, które czynią systemy sztucznej inteligencji znacznie bardziej perswazyjnymi, niż mogłoby się wydawać.

04 Lut 2025 • 2 min

Zachowania i praca nad Wyjaśnialną Sztuczną Inteligencją (XAI) w kontekście pułapek wyjaśnialności

Pułapki wyjaśnialności stanowią istotne wyzwanie w rozwoju XAI, które wymaga interdyscyplinarnego podejścia łączącego badania, projektowanie i edukację. Świadomość EP oraz wdrażanie strategii zapobiegawczych mogą przyczynić się do bardziej etycznego, transparentnego i godnego zaufania stosowania wyjaśnialnej AI.

27 Sty 2025 • 5 min

"Uzasadnienie wysiłku" i jego znaczenie w pracy z AI

Pojęcie uzasadnienia wysiłku (effort justification), wywodzące się z teorii dysonansu poznawczego, sugeruje, że ludzie mają tendencję do przypisywania większej wartości rezultatom, które wymagały znacznego wysiłku do osiągnięcia. Zasada ta może mieć znaczący wpływ na sposób, w jaki ludzie wchodzą w interakcje z systemami opartymi na sztucznej inteligencji (AI) i je postrzegają.

21 Sty 2025 • 3 min

Anthropic uzyskuje certyfikat ISO 42001 dla odpowiedzialnej sztucznej inteligencji

Uzyskanie przez Anthropic certyfikacji ISO 42001 to pozytywny sygnał dla branży, ale przed nami jeszcze długa droga do stworzenia naprawdę bezpiecznej i odpowiedzialnej sztucznej inteligencji.

14 Sty 2025 • 5 min

Transparency

Kluczowe jest znalezienie równowagi między przejrzystością a efektywną współpracą człowieka z AI, aby w pełni wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji, jednocześnie minimalizując jej pułapki.

08 Sty 2025 • 5 min

Lepsze podejmowanie decyzji w sytuacjach niepewności

Zrozumienie stronniczości poznawczej i heurystyk pozwala nam spojrzeć na proces podejmowania decyzji z innej perspektywy. Choć nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować tych błędów, możemy nauczyć się je rozpoznawać i świadomie im przeciwdziałać. Dzięki temu nasze decyzje będą bardziej trafne, a oceny – lepiej skalibrowane, co jest szczególnie ważne w sytuacjach niepewności.

30 Gru 2024 • 5 min

Błędy w Systemach AI w obszarze medycznym

Mimo ogromnych możliwości, które niesie za sobą AI, jej implementacja wiąże się z istotnymi wyzwaniami, z których jednym z najpoważniejszych jest stronniczość.

23 Gru 2024 • 4 min

Framework „FORGOOD” i Responsible AI

Framework „FORGOOD” opracowany przez UCD Geary Institute koncentruje się na etycznym podejściu do stosowania AI i technologii zorientowanych na społeczne dobro. Każdy element tego modelu - Fairness, Openness, Respect, Goals, Opinion, Option, Delegation - stanowi fundament odpowiedzialnego wdrażania AI, z naciskiem na szacunek dla użytkowników, przejrzystość i włączenie społeczności w procesy decyzyjne.

16 Gru 2024 • 3 min

Ekonomia behawioralna i interakcje człowiek-AI

Behavioralne pułapki i etyczne wyzwania w projektowaniu AI – jak unikać manipulacji i budować zaufanie użytkowników.

5 Gru 2024 • 6 min

Explainable AI (XAI) – klucz do zrozumienia sztucznej inteligencji

Explainable AI (XAI), czyli wyjaśnialna sztuczna inteligencja, jest podejściem, które umożliwia ludziom wgląd w procesy decyzyjne algorytmów AI, budując zaufanie do ich wyników.

26 Lis 2024 • 6 min

Fast and Slow Collaborative AI – jak zadbać o autonomię i jakość decyzji

Sztuczna inteligencja coraz częściej integruje się z procesami decyzyjnymi człowieka, wpływając na sposób myślenia i podejmowania decyzji.

21 Lis 2024 • 4 min

Wzmacnianie zaufania

Tworzenie godnych zaufania partnerstw człowiek-AI wymaga integracji technik wzmacniających współpracę i budujących zaufanie. Transparentność, odpowiednie projektowanie zachęt oraz dbałość o ochronę danych i prywatności użytkowników to kluczowe elementy tego procesu. Jednocześnie odpowiedzialny rozwój AI powinien uwzględniać takie aspekty jak sprawiedliwość, redukcja uprzedzeń i wyjaśnialność, aby systemy AI mogły skutecznie wspierać ludzi w podejmowaniu świadomych i korzystnych decyzji.

21 Lis 2024 • 6 min

Autonomia człowieka a transparentność w projektowaniu produktów opartych na sztucznej inteligencji

Techniki subliminalne stanowią wyzwanie etyczne w kontekście AI, ponieważ mogą naruszać autonomię użytkowników. Regulacje, takie jak projekt AI Act, oraz odpowiedzialne praktyki projektowe mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka wynikającego z nieświadomej manipulacji. I miejmy nadzieję, że nie ograniczą nas w innowacji i kreatywności.

21 Lis 2024 • 5 min

XAI pomaga budować zrównoważone zaufanie

Wyjaśnialność ma kluczowe znaczenie dla budowania zdrowej relacji między użytkownikami a systemami AI.

21 Lis 2024 • 4 min

Obowiązki dostawców modeli AI ogólnego przeznaczenia wynikające z AI Act

Do AI Act jako pierwsi będą musieli dostosować się dostawcy modeli ogólnego przeznaczenia.

12 Lip 2024 • 3 min

Unijna ustawa o AI, czyli nowe wyzwania i szanse dla firm

Nowa unijna ustawa o sztucznej inteligencji stawia przed firmami wiele wyzwań, ale jednocześnie otwiera szanse na budowanie bardziej etycznych i przejrzystych systemów AI. Kluczowe jest wdrożenie odpowiednich praktyk i mechanizmów na każdym etapie tworzenia produktów.

2 Lip 2024 • 2 min

Czy uwzględniasz szerokie spektrum w swoich produktach i usługach?

Badania nad zachowaniami z zakresu nauk behawioralnych i neuronauki pokazują, jaką siłę ma kształtowane środowisko. Jesteśmy pod wpływem, ale też mamy na nie wpływ i możemy go projektować 😉Zaangażuj się w proces ISM i zobacz, jak Twoja organizacja może zyskać dzięki bardziej holistycznemu podejściu!

18 mar 2024 • 5 min

Ewolucja podejścia do polityki publicznej w UK: Behaviour Insight Team i ramy MINDSPACE

Wprowadzenie nauk behawioralnych do procesu tworzenia polityki w Wielkiej Brytanii stanowi ważny krok w kierunku bardziej świadomego i efektywnego kształtowania decyzji publicznych. W dobie rosnącego znaczenia sztucznej inteligencji i automatyzacji, zrozumienie ludzkich zachowań staje się jeszcze bardziej istotne. Behaviour Insight Team i ramy MINDSPACE dowodzą, że zastosowanie wiedzy z psychologii i ekonomii behawioralnej może prowadzić do tworzenia polityk, które lepiej odpowiadają na potrzeby i zachowania ludzi.

15 lut 2024 • 5 min

Spersonalizowane ścieżki rozwoju na bazie ekonomii behawioralnej

W obliczu przyszłych wyzwań, takich jak potrzeba adaptacji do zmieniającego się świata pracy, ważne jest, abyśmy już teraz zaczęli myśleć o efektywnym wykorzystaniu potencjału naszych zespołów. Przekształcenie wiedzy w działanie nie jest tylko wyzwaniem; to szansa na budowanie lepszej przyszłości dla naszych firm i dla nas samych. Design (your) Mentorship pokazuje drogę, jak możemy to osiągnąć, wspierając firmy w budowaniu środowisk pracy, które sprzyjają innowacjom, wzrostowi i przede wszystkim - realnemu wykorzystaniu potencjału ludzkiego.

15 sty 2024 • 3 min

Behavioral design, czyli projektowanie zachowań jako przyszłość UX

Projektowanie behawioralne stanowi potężne narzędzie, umożliwiające projektowanie bardziej przyjaznych użytkownikowi i angażujących produktów. W miarę rozwoju tej dziedziny, możemy oczekiwać, że będzie ona wpływała na coraz większą liczbę produktów i usług, poprawiając ogólne doświadczenie użytkownika. W Zoondia wierzymy w kluczową rolę doświadczenia użytkownika (UX) w tworzeniu udanych produktów i usług, dlatego oferujemy kompleksowe usługi projektowania UX, które pomogą Ci osiągnąć cele związane z użytkownikiem.

7 Sty 2024 • 5 min

Transformacja Organizacji: Jak ekonomia behawioralna, podejście projektowe i mentoring tworzą skuteczne środowisko rozwoju

Inwestycja w Rozwój Ludzi jako Klucz do Sukcesu Organizacji. Budowanie skutecznego środowiska rozwoju to proces dynamiczny, wymagający holistycznego spojrzenia na czynniki wpływające na rozwój pracowników. Włączenie ekonomii behawioralnej, podejścia projektowego i mentoringu w strategię organizacji stwarza solidną podstawę dla inwestycji w kapitał ludzki. Pracownicy rozwijający się są nie tylko motywowani, ale także stanowią strategiczną siłę napędową, zdolną do prowadzenia firmy przez wyzwania współczesnego rynku.

7 Wrz 2023 • 5 min

Czy Twoje przebranżowienie ma sens?

Przebranżowienie i zmiana zawodowa nie tylko zrobiła się potrzebna, ale też dość “modna”. Rzucamy pracę, szukamy ciekawie wyglądających ról, patrząc oczywiście na wygodę pracy i zarobki.

29 Sie 2023 • 5 min

Planowanie i ustalanie celu… czy to wystarczy? Znaczenie “drogi” podczas rozwoju.

W Design Mentorship mam możliwość obserwowania rozwoju wielu osób. Często zderzam to z “teorią”, czyli z poradami licznych autorów na temat rozwoju, planowania czy ustalania celu.

9 Sie 2023 • 2 min

Projektowanie behawioralne w prostych krokach!

Projektowanie behawioralne to podejście do kształtowania zachowań ludzkich poprzez subtelne zmiany w sposobie prezentacji opcji i bodźców, które wpływają na podejmowanie decyzji.

1 Cze 2023 • 2 min

Czy robienie rzeczy o tej samej godzinie dobrze wpływa na budowanie nawyku?

Czy regularność i powtarzalność są ważnymi elementami w procesie formowania nawyków.

7 Lut 2023 • 2 min

Ekonomia behawioralna w środowisku pracy - czyli "fala rezygnacji" a architektura wyboru

W ostatnich miesiącach rekordowa liczba pracowników odchodzi z obecnej pracy lub też planuje to zrobić.

4 Sty 2023 • 2 min

Projektowanie zmian zachowań w Nowym Roku

Nowy rok nowy/a ja! Czyli cele i postanowienia - jak zaprojektować noworoczny plan, który nie skończy się z początkiem lutego.